Mọi người đến vì phù hợp và đi cũng vì phù hợp.
Trước đây, khi được xem siêu phẩm Avatar, tôi có ấn tượng rất mạnh. Avatar là một bộ phim nói về thế giới thực tế ảo khi mà con người sử dụng cỗ máy để xuất hồn và nhập hồn vào một bản thể mới. Công nghệ này vô tình biến thể xác thành một cái avatar. Nhân vật nam chính là một chàng trai ngồi xe lăn, anh có một trái tim dũng cảm nhưng ở đời thường thì anh chỉ là một người khuyết tật. Loài người muốn đưa anh vào thế giới tí hon để khống chế và phá thế giới tí hon. Nhưng sau khi xâm nhập vào thế giới tí hon, thì anh ta cảm mến và muốn giúp đỡ thế giới này. Các tay quyền lực trong giới loài người hứa là giúp chữa trị cho anh đôi chân, nhưng không, anh từ chối và từ chối luôn thể xác con người. Vì đơn giản, thể xác chỉ là một cái avatar.
Trước đây, khi biết rằng tổng số lá số chỉ khoảng 500000 lá số tử vi và 1000000 lá số tử bình, tử vi tinh xảo gấp đôi tử bình nên số trường hợp chỉ bằng một nửa, tôi khá thất vọng vì cho rằng quá ít lá số để mô tả đời người. Tôi mong ước có 10 tỷ lá số để 7 tỷ người mỗi người một lá số, không ai trùng ai. Nhưng bây giờ, tôi thấy như vậy là quá nhiều. Bởi vì chúng ta đang sống trong một thế giới rất ít lựa chọn.
Nói ít lựa chọn bởi vì con người bị gói gọn trong vòng thiên địa. Có nghĩa là ở hoàn cảnh đó, đa số ai cũng sẽ lựa chọn như vậy. Ở thời đại đó, đa số ai cũng như vậy. Tính cá nhân của chúng ta khá mờ nhạt trong thời cuộc và hoàn cảnh. Khổng Tử nói: không ở vị trí đó thì không mưu cầu việc đó. Nói cách khác ở vị trí đó thì phải làm việc đó. Tào Tháo nói rằng: cách nghĩ của anh hùng giống nhau. Anh hùng đơn giản là học sinh giỏi toán. Trước bài toán khó của thời cuộc, các học sinh giỏi đều cho ra cùng đáp số. Có thể cách giải khác nhau. Tào Thào có cách bá đạo. Tôn Quyền có cách ỷ sông phòng thủ. Lưu Bị có cách tiến thoái hợp lý. Nhưng ba người bọn họ nếu rơi vào cảnh của người kia, thì sẽ làm giống như người kia. Hay như thành ngữ “đi vào vết xe đổ” có nghĩa là gì, có nghĩa là lại bước vào con đường cũ đã từng xảy ra. Bất kể anh là ai, bất kể anh là bản thể nào, thì kết cục cũng sẽ như vậy.
Chính vì có quy luật hữu hạn, cho nên mới có thể dự đoán. Chính vì có cái chung nên mới có thể dự đoán. Chỉ có lịch sử là chân lý, còn tương lai là chưa xác định. Nhưng ta thấy lịch sử có lặp lại. Lịch sử lặp lại vì số quy luật có hạn. Nhà hàng vũ trụ chỉ đưa ra bằng đó món ăn, bạn ăn gì chúng tôi phục vụ. Nhưng lựa chọn của bạn cũng chỉ trong số đó. Bạn đòi món khác, chúng tôi không có. Vũ trụ soạn ra tám món ăn là bát quái, bạn đòi món thứ chín, xin thưa, không có. Vũ trụ soạn ra năm loại vị là ngũ hành, bạn đòi vị thứ sáu, xin mời bạn tự trộn từ năm vị đã cho. Trịnh gia nói rằng: trên hai vai ta đôi vầng nhật nguyệt, và đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt.
Cho nên, thiện ác của con người phần nào không do họ quyết định. Vào hoàn cảnh đó, họ phải làm vậy. Mọi người đến vì phù hợp và đi cũng vì phù hợp. Khi hai người đu dây leo lên tường thành, dây sắp đứt và người trên sẵn sàng cắt dây cho người dưới rơi. Chấp nhận rơi một để còn một, còn hơn là rơi cả hai. Và người ở dưới cũng vui vẻ vì cho rằng vào hoàn cảnh đó ai cũng nên làm vậy. Tình huống này chửi vào mặt các dân tộc tự cho là văn minh nhưng lúng túng trong lễ giáo giả tạo.
Số lựa chọn là hữu hạn, lịch sử lặp lại, nên có các bài học đúc kết. Thành ngữ “quân tử phòng thân, tiểu nhân phòng bị gậy” tức là người quân tử quý trọng thân thể hơn, còn bọn tiểu nhân chỉ lo mất đồ. Đến một lúc lựa chọn, người quân tử chọn người, bọn tiểu nhân chọn tài sản. Người quân tử nhìn người, tiểu nhân nhìn quần áo. Người xưa chỉ phân thành hai loại người như vậy.
Câu thành ngữ “bần cùng sinh đạo tặc” ẩn ý rằng: hãy hết sức thông cảm với nhau, và hãy đề phòng cho tình huống xấu xảy ra. Vì đôi khi, đôi khi họ là người tốt nhưng vào cảnh khó phải làm vậy. Đôi khi hãy làm nạn nhân một cách văn minh, và thông cảm cho người kia. Vì khi con người không có lựa chọn, việc họ làm đều là việc đúng. Nói vậy là cho người đói sắp chết phải ăn cắp ổ bánh mỳ, chứ không phải cổ vũ cả thiên hạ ăn cắp nhé.
Nói thể để bạn thông cảm khi tôi phóng xe qua vũng nước bắn lên người bạn. Tôi phanh gấp hay chuyển làn đều dễ gây tai nạn. Nói thế để bạn thông cảm khi tôi lái container siêu trường siêu trọng tôi phải bật pha xa để quan sát trên đường tối, bạn có khó chịu thì táp vào lề dừng lại chờ tôi đi qua. Nói thế để bạn thông cảm khi tôi lái xe tải chở đất lao lên cướp đường, vì nếu tôi phanh, phải ì ạch mất một lúc lâu tôi mới gia tốc lên được, các bạn nhường tôi tí. Xe bé nhường xe to, xe chậm nhường xe nhanh, người khoan nhường người vội. Vì tôi cũng như bạn, cũng từng bị nước bắn lên người, cũng từng táp vào lề cho xe đối diện qua, cũng từng nhường xe tải đang vượt ngược chiều. Người ta chỉ tranh cãi đúng sai khi có tai nạn giao thông, nào là đo đường, nào là tôi đi đúng làn, nào là cái x gì phía tôi đèn xanh. Chứ nếu không có va chạm, cho dù hai xe đều đi sai luật cũng không ai bảo gì. Ta hiểu là khi hai thằng cãi nhau trên đường, đó là hai thằng sai, đang cãi xem thằng nào sai ít hơn.
Tất cả mang đến một lời khuyên. Là hãy đi theo quy luật tự nhiên (Thiên, chân lý), hãy hiểu hoàn cảnh của mình (Địa, know your environment), rồi mới tính đến lựa chọn của mình (Nhân, love yourself). Cá nhân thì rất nhiều, nhưng số hoàn cảnh cũng chỉ có vài, đến số quy luật tự nhiên thậm chí chân lý thì rất ít. Việc ít được lựa chọn của chúng ta hóa ra lại là may mắn. Đừng vì một đứa con gái hay một thằng con trai đá bạn mà vung dao rồi hạ độc. Đừng vì phá sản thi trượt mà tự sát.
Chúng ta mạnh mẽ vì chúng ta hiểu quy luật. Đức Phật chết nhưng chết vui, vì Ngài hiểu quy luật. Grandhi áo vải bình tĩnh vì Grandhi hiểu quy luật.
Hãy bình tĩnh, chúng ta có rất ít lựa chọn, nhưng mỗi lựa chọn đủ cho cả thế giới. Còn rất nhiều người tốt ở phía trước, và còn rất nhiều điều tốt ở phía trước.
Chú thích hình ảnh: quả táo tượng trưng cho tình yêu, từ trái táo Adam ăn cho đến trái táo mụ phù thủy đưa cho Bạch Tuyết. Adam thì mắc nghẹn, còn Bạch Tuyết thì trúng độc. BẠN tự hiểu nhé.
